Jestem pielęgniarką, pracuję w szpitalu w Oddziale Chorób Wewnętrznych. Nie napiszę pewnie nic nowego, ale na dyżurach jest nas zbyt mało, pracujemy ponad siły, co może skutkować zagrożeniem bezpieczeństwa pacjentów i naszego. Kto odpowiada za ewentualne zdarzenia wynikające z niedoboru personelu, przeciążenia pracą, związanego z tym zmęczenia i pośpiechu?

Edyta

 

Minimalne normy zatrudnienia obowiązujące w podmiocie leczniczym a odpowiedzialność pielęgniarki, położnej za błąd lub zdarzenie niepożądane

 

Art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2016r., poz. 1638 ze zm.), dalej u.d.l., stanowi, że podmiot leczniczy niebędący przedsiębiorcą stosuje minimalne normy zatrudnienia pielęgniarek. Minimalne normy ustala kierownik tego podmiotu po zasięgnięciu opinii:

  • kierujących jednostkami lub komórkami organizacyjnymi określonymi w regulaminie organizacyjnym;
  • przedstawicieli organów samorządu pielęgniarek oraz związków zawodowych pielęgniarek i położnych działających na terenie podmiotu.

W oparciu o art. 50 ust. 2 u.d.l., Minister Zdrowia wydał rozporządzenie z dnia 28 grudnia 2012r. w sprawie sposobu ustalania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek i położnych w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami (Dz. U. z 2012r., poz. 1545).

Zgodnie z delegacją ustawową, rozporządzenie to winno zawierać postanowienia, mające na celu zapewnienie właściwej jakości i dostępności świadczeń zdrowotnych. Zatem, ustawodawca zakłada, że normy zatrudnienia zostaną ustalone w taki sposób, aby zapewnić właściwą jakość i dostępność udzielanych przez dany podmiot świadczeń zdrowotnych.

Z przepisu art. 50 ust. 1 u.d.l. wynika wprost, że kierownik podmiotu leczniczego ustala minimalne normy zatrudnienia pielęgniarek i położnych w zarządzanym przez siebie podmiocie, a w oparciu o art. 46 ust. 1 u.d.l., odpowiedzialność za zarządzanie podmiotem leczniczym niebędącym przedsiębiorcą obciąża bezpośrednio kierownika.

Zwrócić należy uwagę, iż minimalne normy zatrudnienia pielęgniarek i położnych, winny być ustalone przez kierownika podmiotu w oparciu o dane odnoszące się do stanu faktycznego w danym roku, będącego podstawą ustalenia tych norm. Poszczególne przepisy rozporządzenia, wskazują sposób ustalenia norm, z uwzględnieniem charakteru działalności w poszczególnych komórkach działalności podstawowej podmiotu oraz pozostałych komórkach organizacyjnych.

Hipotetycznie przyjmując, że kierownik podmiotu leczniczego ustalił normy zatrudnienia pielęgniarek i położnych w tym podmiocie, zaniżając liczbę niezbędnego personelu, wbrew opinii podmiotów wskazanych w art. 50 ust. 1 u.d.l., wówczas, w przypadku błędu/zdarzenia niepożądanego pielęgniarki lub położnej, odpowiedzialność cywilną ponosi ten podmiot. Natomiast, w przypadku skrajnym, gdy w grę wchodzić będzie nawet odpowiedzialność karna, wówczas za błędne ustalenie norm zatrudnienia konsekwencje prawne powinien ponieść kierownik tego podmiotu.

Wskazać należy, iż w przypadku nieuwzględnienia przez kierownika opinii organów wskazanych w art. 50 pkt 1 i 2 u.d.l., przedstawiciele tych organów tj. organów samorządu pielęgniarek oraz związków zawodowych pielęgniarek i położnych działających na terenie danego podmiotu, winni interweniować w organie nadzorującym podmiot tj. w organie tworzącym zakład, wskazując na tak poważną nieprawidłowość.

Podmiot tworzący zakład wyposażony jest w określone instrumenty prawne, które pozwalają na interwencję w przypadku naruszenia przez kierownika podmiotu przepisów prawa. Zgodnie bowiem z art. 121 ust. 2 u.d.l. podmiot tworzący sprawuje nadzór nad zgodnością działań podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą z przepisami prawa, statutem i regulaminem organizacyjnym oraz pod względem celowości, gospodarności i rzetelności.

Podkreślić należy jednak, że w sytuacji, gdy pielęgniarki, położne są zbyt obciążone pracą, nawet gdyby obowiązujące normy zatrudnienia, co do zasady wyliczone były prawidłowo, a zmianie uległby stan faktyczny (np. wzrosła znacznie liczba pacjentów), to mają one obowiązek informowania na piśmie (dla celów dowodowych) swoich przełożonych o nadmiarze pracy i istniejących z tego tytułu zagrożeniach i konsekwencjach.  W skrajnych sytuacjach należy zagrozić odmową udzielania świadczeń, ponieważ praca w takich warunkach stanowi zagrożenie dla pacjentów i personelu medycznego. W myśl postanowień art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 15 lipca 2011r. o zawodach pielęgniarki i położnej (t.j. Dz. U. z 2016r., poz.1251 ze zm.) pielęgniarka i położna wykonują zawód, z należytą starannością, zgodnie z zasadami etyki zawodowej, poszanowaniem praw pacjenta, dbałością o jego bezpieczeństwo, wykorzystując wskazania aktualnej wiedzy medycznej oraz pośrednictwo systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.